Uitgelegd: contractuele vervaltermijnen in algemene voorwaarden

Van verjaringstermijnen heb je vast al gehoord, terwijl de minder bekende vervaltermijnen minstens even belangrijk zijn. Net zoals er een aantal wettelijke verjaringstermijnen bestaan, is dit ook voor vervaltermijnen het geval. Ook in algemene voorwaarden komen we al eens een aantal vervaltermijnen tegen. Dergelijke contractuele vervaltermijnen zijn dan ook toegelaten. Wel zijn er een aantal ‘spelregels’ waar je rekening mee moet houden.

Hieronder leggen we een en ander uit en hebben we het onder andere over de verschillende soorten contractuele vervalbedingen. Zelf een contractueel vervalbeding schrijven voor jouw algemene voorwaarden? Dat is, gelet op de ingewikkelde materie, echter geen goed idee.

Wat is een vervaltermijn en wat is het verschil met een verjaringstermijn?

Een verjaringstermijn is een termijn die de rechtsvordering teniet doet gaan. Als debiteur kan je je bijvoorbeeld op een verjaringstermijn beroepen om een factuur niet te moeten betalen. Een vervaltermijn is daarentegen een termijn die dan weer het vorderingsrecht teniet doet gaan. Je kan met andere woorden überhaupt geen vordering meer instellen. De rechter moet het soms ook ambtshalve toepassen, terwijl de debiteur er geen afstand van kan doen. Een vervaltermijn heeft met andere woorden een veel sterkere werking dan een verjaringstermijn.

Zo’n vervaltermijn kan wettelijk of contractueel zijn. Een voorbeeld van een wettelijke vervaltermijn is opgenomen in artikel 6:89 BW. Het stelt dat de schuldeiser enkel beroep kan doen op een gebrekkige prestatie indien hij “binnen een bekwame tijd na de ontdekking” protesteerde. Deed hij dat niet? Dan vervalt het vorderingsrecht.

Welke contractuele vervalbedingen bestaan er?

Een contractuele vervaltermijn zal steeds het gevolg zijn van een overeenkomst of van algemene voorwaarden. De wetgever staat dergelijke contractuele vervaltermijnen principieel toe. Ze komen dan ook in uiteenlopende bewoordingen en met diverse gevolgen.

Contractuele processuele vervaltermijn

Een contractuele processuele vervaltermijn beperkt het vorderingsrecht: na het verstrijken van een overeengekomen termijn kan de schuldeiser geen rechtsvordering meer instellen. Het is niet ongewoon dat in algemene voorwaarden een precieze contractuele processuele vervaltermijn is opgenomen. Zo kan bijvoorbeeld contractueel worden gespecificeerd dat de klant binnen een termijn van twaalf maanden na ontdekking van een verborgen gebrek de rechtsvordering moet instellen, op sanctie van verlies van het vorderingsrecht. Bijzonder is dat zo’n contractuele processuele vervaltermijn door de rechter niet ambtshalve wordt toegepast (tenzij deze van openbare orde zou zijn).

Contractuele klachtvervaltermijn

Niet alleen het instellen van een vordering kan het voorwerp uitmaken van een vervaltermijn, ook het instellen van een klacht. Algemene voorwaarden kunnen immers ook een klachtenregeling bevatten waaraan contractuele klachtvervaltermijnen worden gekoppeld. Vaak gaat het niet om vaste contractuele klachtvervaltermijnen maar eerder om een vervaltermijn in algemene bewoordingen. Zo kan worden overeengekomen dat een klant “binnen een redelijke termijn na de ontdekking van het gebrek de klachtendienst moet contacteren”. Ook hier kan er een sanctie aan vast worden gekoppeld, denk maar aan “het verlies van het recht op een vervangend product”. Een garantietermijn is een voorbeeld van zo’n klachttermijn, waardoor het niet tijdig indienen van klachten soms verregaande gevolgen kan hebben.

Contractuele aansprakelijkheidsvervaltermijn

Tot slot kan een contractuele vervaltermijn ook worden gebruikt om de eigen aansprakelijkheid te beperken. In het geval van een contractuele aansprakelijkheidsvervaltermijn moet de schuldeiser de schuldenaar tijdig aansprakelijk stellen. De sanctie is dan het vervallen van de aansprakelijkheid van de schuldenaar. Het wordt daarom wel vaker genoteerd in combinatie met andere exoneratieclausules.

Geldigheid van contractuele vervaltermijnen

Ook in algemene voorwaarden is er soms al eens sprake van een samenloop tussen contractuele en wettelijke vervaltermijnen. De contractuele vervaltermijn legt dan een andere termijn op dan wat de wettelijke vervaltermijn aangeeft. Dat is toegelaten, op voorwaarde dat de contractuele vervaltermijn een beperking inhoudt van de wettelijke vervaltermijn. Een contractuele vervaltermijn mag de wettelijke vervaltermijn met andere woorden inkorten, maar niet verlengen.

Het opnemen van vervaltermijnen in overeenkomsten en algemene voorwaarden heeft een aantal voordelen te bieden. Het helpt bijvoorbeeld de eigen aansprakelijkheid te beperken en het zorgt ook voor rechtszekerheid. Zo is het onlogisch dat iemand zich maanden na het ontdekken van een gebrek nog steeds op een garantie kan beroepen, terwijl het al lang niet meer duidelijk is wat de oorzaak van het defect was. Contractuele vervaltermijnen bewijzen dan ook vaak hun praktisch nut.

Toch zijn lang niet alle contractuele vervaltermijnen geldig, terwijl er in de jurisprudentie maar weinig over geschreven is. Jouw fantasie de vrije loop laten en zelf contractuele vervaltermijnen formuleren? Dat kunnen wij dan ook ten stelligste afraden. Maak een belafspraak en spreek erover met één van onze juristen. Alleen zo verkrijg je de rechtszekerheid waarop je met een contractueel vervalbeding mikt.